Nuôi con bằng sữa mẹ và các giải pháp thúc đẩy thực hành nuôi con bằng sữa mẹ
Nuôi con bằng sữa mẹ luôn được UNICEF, WHO, Bộ Y tế và các chuyên gia y tế khuyến cáo vì nhiều lợi ích sữa mẹ đối với sức khỏe không chỉ con mà của cả mẹ. Nuôi con bằng sữa mẹ là phương pháp nuôi dưỡng tự nhiên và tối ưu nhất đối với sự phát triển của trẻ nhỏ, là biện pháp có thể tác động nhiều nhất đến sự sống còn trong 2 năm đầu đời của trẻ…
Bú sữa mẹ hoàn toàn có thể giúp ngăn ngừa 13% các trường hợp tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi. Tuy vậy tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ tại Việt nam giảm trong thời gian qua vì nhiều nguyên do: quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa, sự tham gia của phụ nữ vào đời sống xã hội, sự tấn công của nền công nghiệp sản xuất thực phẩm thay thế sữa mẹ …
- ĐẠI CƯƠNG
Nuôi con bằng sữa mẹ luôn được UNICEF, WHO, Bộ Y tếvà các chuyên gia y tế khuyến cáo vì nhiều lợi ích sữa mẹ đối với sức khỏe không chỉ con mà của cả mẹ. Nuôi con bằng sữa mẹ là phương pháp nuôi dưỡng tự nhiên và tối ưu nhất đối với sự phát triển của trẻ nhỏ, là biện pháp có thể tác động nhiều nhất đến sự sống còn trong 2 năm đầu đời của trẻ. Bú sữa mẹ hoàn toàn có thể giúp ngăn ngừa 13% các trường hợp tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi. Tuy vậy tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ tại Việt nam giảm trong thời gian qua vì nhiều nguyên do: quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa, sự tham gia của phụ nữ vào đời sống xã hội, sự tấn công của nền công nghiệp sản xuất thực phẩm thay thế sữa mẹ …
Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy trẻ được nuôi bằng sữa mẹ ít mắc các bệnh nhiễm khuẩn, suy dinh dưỡng, thừa cân béo phì, khi trưởng thành nguy cơ mắc các bệnh mãn tính không lây ít hơn hẳn trẻ không được nuôi bằng sữa mẹ.
- LỢI ÍCH CỦA SỮA MẸ:
2.1. Tính chất ưu việt của sữa mẹ:
Trước hết, sữa mẹ là thức ǎn hoàn chỉnh nhất, thích hợp nhất đối với trẻ, vì trong sữa mẹ có đủ nǎng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết như đạm,đường, mỡ, vitamin và muối khoáng với tỉ lệ thích hợp cho sự hấp thụ và phát triển cơ thể trẻ. Bú mẹ, trẻ sẽ lớn nhanh, phòng được suy dinh dưỡng.
Sữa mẹ là dịch thể sinh học tự nhiên chứa nhiều chất kháng khuẩn, tǎng cường sức đề kháng cho trẻ.Trong sữa mẹ có những yếu tố miễn dịch giúp bảo vệ cơ thể mà không một thức ǎn nào có thể thay thế được nên trẻ được bú sữa mẹ sẽ ít mắc bệnh.
Sữa mẹ có tác dụng chống dị ứng. Trẻ bú mẹ ít bị dị ứng, ezema như ǎnsữa bò.
Cho trẻ bú sữa mẹ rất thuận lợi vì không phụ thuộc vào giờ giấc,không cần dụng cụ pha chế. Trẻ bú sữa mẹ sẽ kinh tế hơn nhiều so với nuôi nhân tạo bằng sữa bò vì sữa mẹ không mất tiền mua.
Nuôi con bằng sữa mẹ sẽ tăng cường tình cảm gắn bó mẹ con, đó là yếu tố tâm lý quan trọng giúp cho sự phát triển hài hòa của đứa trẻ.
Cho con bú góp phần hạn chế sinh đẻ, vì khi trẻ bú, tuyến yên sẽ tiết ra prolactin. Prolactin ức chế rụng trứng, làm giảm khả nǎng thụ thai, cho con bú còn làm giảm tỉ lệ ung thư vú.
2.2. Đặc điểm của sữa non:
Sữa non giàu năng lượng giúp trẻ mới ra đời chống được đói rét.
Sữa non giàu chất diệt khuẩn giúp trẻ tránh các bệnh nhiễm trùng vì khi sinh trẻ có thể hít phải nước ối bẩn, dịch âm đạo. Các chất diệt khuẩn giảm đi rất nhanh từ giờ thừ sau sinh, vì vậy nên cho trẻ bú sớm trong vòng 30 phút – 1 giờ đầu sau sinh.
Sữa non giàu vitamin A gấp 10 lần sữa vĩnh viễn, giúp trẻcó đủ vit A dự trữ tại gan để giúp trẻ tăng trưởng, lên cân nhanh.
Sữa non chứa ít calci, phospho, phù hợp với chức năng của thận trẻ mới sinh.
Đối với mẹ, nếu cho con bú sớm sẽ có các lợi ích:
Mẹ nhanh lên sữa.
Tử cung mẹ co sớm nên hạn chế mất máu sau đẻ.
Các nang tuyến vú co lại đưa sữa ra ngoài, các ống dẫn sữa thông sớm tránh tắc, áp-xe tuyến vú.
- CÁC YẾU TỐ LÀM GIẢM TIẾT SỮA MẸ:
Cho con bú chậm sau đẻ 2-3 ngày.
Mẹ bị bệnh: suy tim, lao, thiếu máu, suy dinh dưỡng.
Mẹ quá trẻ <18 tuổi, tuyến vú chưa trưởng thành, kém tiết sữa.
Mẹ không tăng cân đủ khi mang thai.
Mẹ dùng thuốc ức chế tiết sữa:aspirin, kháng sinh, chống dị ứng.
Mẹ lao động nặng.
Mẹ lo âu, buồn phiền.
Khoảng cách cho bú quá dài.
- BẢO VỆ NGUỒN SỮA MẸ:
Muốn có sữa cho con bú thì người mẹ ngay trong thời kỳ có thai cần được ǎn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, có chế độ nghỉ ngơi, lao động hợp lý, tinh thần thoải mái, giúp người mẹ tǎng cân tốt (10 – 12kg).
Khi nuôi con bú, điều trước tiên cần phải quan tâm là người mẹ cần được ǎn đủ, uống đủ, ngủ đủ. Khẩu phần ǎn cần cao hơn mức bình thường. Nên hạn chế các thức ǎn gia vị như ớt, hành, tỏi có thể qua sữa gây mùi khó chịu, trẻ dễ bỏ bú.
Khi cho con bú, nên hạn chế dùng thuốc vì một số thuốc có thể qua sữa gây ngộ độc cho trẻ và làm giảm tiết sữa.
Người mẹ cho con bú nên uống nhiều nước nhất là cháo, nước quả, sữa… (mỗi ngàykhoảng một lít rưỡi đến hai lít).
Vì sữa mẹ được tiết theo cơ chế phản xạ, cho nên tinh thần của người mẹ phải thoải mái, tự tin tránh những cǎng thẳng, cảm xúc buồn phiền, lo âu, mất ngủ. Chế độ lao động nghỉ ngơi sau khi sinh đẻ có ảnh hưởng đến bài tiết sữa.
Điều quan trọng để tạo nhiều sữa, người mẹ cần cho con bú thường xuyên và bú đúng cách. Trẻ ngậm bắt bú đúng sẽ bú có hiệu quả và tránh đau rát vú.
- CÁC GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY THỰC HÀNH NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ:
Để thực hiện thành công các mục tiêu về nuôi con bằng sữa mẹ trong Kế hoạch Hành động Quốc gia về Nuôi dưỡng trẻ nhỏ đã được Bộ Y tế phê duyệt ngày 27/12/2006 và Chiến lược Quốc gia về Dinh dưỡng cần tập trung vào các giải pháp cơ bản như sau:
Xây dựng chính sách nghỉ hậu sản kéo dài 6 tháng để tạo điều kiện cho bà mẹ thực hiện cho con bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu.
Đưa việc hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ vào chương trình hành động của chính quyền các cấp nhằm huy động sự ủng hộ.
BSCK2 Đỗ Thị Ngọc Diệp
Giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TPHCM
